MALUSZEK

Fiat 126 (centoventisei) - samochód osobowy skonstruowany w zakładach FIAT, produkowany we Włoszech w latach 1972-1980, a w Polsce od 6 czerwca 1973 do 22 września 2000 roku (Polski Fiat 126p)^[1]. Polska wersja licencyjna produkowana była przez Fabrykę Samochodów Małolitrażowych "Polmo" Bielsko-Biała w Bielsku-Białej oraz w Tychach. Jego poprzednikiem był Fiat 500, następcą Fiat Cinquecento.
Przez wiele lat był jednym z najczęściej spotykanych samochodów na polskich drogach, doczekał się też bardzo wielu nazw potocznych i zwyczajowych, z których najpopularniejsza – Maluch, stała się pod koniec produkcji tego modelu (1997) jego oficjalną nazwą.
Łącznie wyprodukowano 4.671.586 sztuk Fiatów 126, z czego we Włoszech powstało 1.352.912 sztuk^[1]. W Polsce wyprodukowano łącznie 3.318.674 sztuk Fiatów 126, z czego w Bielsku-Białej – 1.152.325, a w Tychach – 2.166.349^[1]. W Austrii 2069 sztuk^{[potrzebne źródło]} włoskiego Fiata zostało wzbogaconych o m.in. mocniejszy silnik przez firmę Steyr^[2].
Oficjalna produkcja w Polsce ruszyła 22 lipca 1973 w zakładach w Bielsku-Białej^[1]. We wrześniu 1975 rozpoczęto montaż w Tychach^[1]. Pierwsza modernizacja samochodu nastąpiła w 1977, zwiększono pojemność silnika do 652 cm³, w układzie dolotowym zastosowano tłumik szmerów ssania, prądnicę prądu stałego zastąpiono alternatorem. Najbardziej widoczną zmianą była likwidacja skrajnych szczelin na pokrywie silnika, dzięki czemu poprawiono chłodzenie i nieco wyciszono silnik. Modyfikacje pozwoliły na wzrost mocy do 17,7 kW^[1]. Zmian doczekał się również układ hamulcowy, powiększono średnicę bębnów do 185 mm^[1].
Fiat 126p produkowany był w czterech wersjach: 650 Standard, 650 Special, 650 Lux i 650 Komfort. Równolegle z silnikami o pojemności 650 cm³ produkowano 600 cm³^[1].
Od listopada 1982 produkowano bardziej ekonomiczną wersję 650 E: wyposażono ją w nowy typ gaźnika, tłumik szmerów ssania i trójkomorowy tłumik wydechu o zmniejszonych oporach przepływu. Ten pierwszy pakiet zmian ograniczał zużycie paliwa o 7%. Samochody z tymi zmianami oznaczono symbolem 650 E. W czerwcu 1983 nastąpiły dalsze udoskonalenia silnika; zastosowano głowicę z nową komora spalania (stopień sprężania wzrósł do 8,0:1), nowy wałek rozrządu, a także aparat zapłonowy^[1].
W kwietniu 1985 nastąpił facelifting nadwozia, wynikał on z potrzeby dostosowania samochodu do europejskich norm homologacyjnych^[1].
Kolejna większa modernizacja odbyła się w 1994, zmianom poddano nadwozie i instalację elektryczną^[1]. W samochodzie zastosowano elektroniczny układ zapłonowy Nanoplex. Wzrosła niezawodność pojazdu i zmalało zużycie paliwa^[1]. Zmodernizowany samochód nosił oznaczenie 126 el, ze wzbogaconym wyposażeniem 126 el SX.
Kolejna seria zmian odbyła się pod koniec 1996. Główną różnicą było zastosowanie katalizatora. W modelu 126 elx zastosowano nowy gaźnik typu FOS 28 S1A1/300. Pod koniec 1998 wprowadzono zagłówki dla pasażerów tylnej kanapy^[1].
22 września 2000, po 27 latach produkcji, zakończono montaż "Malucha", w Polsce powstało 3 318 674 egzemplarzy modelu^[1].

• 1972
  • styczeń – powstała Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej.
  • wrzesień – początek produkcji w zakładzie w Cassino, pierwsze 100 sztuk.
  • 9 września 1972 – oficjalna prezentacja na salonie motoryzacyjnym w Turynie.
• 1973
  • 6 czerwca – pierwszy, zmontowany z włoskich części Polski Fiat 126p. Kosztował 69 tys. złotych (średnie miesięczne zarobki w owym czasie wynosiły ok. 3,5 tys. złotych).
  • 22 lipca – oficjalne uruchomienie linii produkcyjnej (do końca roku powstało 1500 "maluchów").
• 18 września 1975 – uruchomiono produkcję w zakładzie nr 2 w Tychach.
• 1977 – zwiększenie pojemności silnika do 652 cm³ z dotychczasowych 594 cm³. Uzyskano wzrost mocy do 17,7 kW. Prądnicę prądu stałego zastąpiono alternatorem, powiększono średnicę hamulców bębnowych do 185 mm oraz wprowadzono nowe obręcze kół jezdnych.
• 1978 – wycofanie silnika o pojemności 594 cm³, zmiany nadwozia, w tym zderzaków (m.in. wydłużenie auta o 55 mm).
• 8 czerwca 1979 – umowa "O sprzedaży i modernizacji samochodu 126" zawarta na 10 lat między Pol-Motem a FIAT-em.
• 1980 – zakończenie produkcji Fiata 126 we Włoszech. Pozostawienie FSM jako jedynego producenta Fiata 126.
• 15 października 1981 – zostaje wyprodukowany 1 000 000 Polski Fiat 126p.
• listopad 1982 – wprowadzenie Polskiego Fiata 126E (ekonomiczny).
• kwiecień 1985 – zmiany mechaniczne i kosmetyczne, wariant FL ("face lifting" – eliminacja ostrych krawędzi – dostosowanie do wymogów europejskich.
• 1985 – zostaje wyprodukowany 2.000.000 Polski Fiat 126p.
• 1987 – rozpoczęcie produkcji Fiata 126p Bis (703 cm³) w Bielsku-Białej.
• 1991
  • prezentacja i produkcja modelu Fiat 126 Cabrio z nadwoziem typu kabriolet (Bosmal).
  • zakończenie produkcji Fiata 126p Bis.
• 20 lipca 1993 – zostaje wyprodukowany 3 000 000 Polski Fiat 126p.
• wrzesień 1994 – modernizacja nadwozia, wersja "el" (elegant) z wykorzystaniem podzespołów z Cinquecento.
• grudzień 1996 – wprowadzenie modelu elx (katalizator spalin – norma Euro 1).
• styczeń 1997 – wprowadzenie oficjalnej nazwy Maluch.
• styczeń 1999 – każdy Maluch opuszczający fabrykę w standardzie wyposażony jest zagłówki na tylnym siedzeniu.
• 22 września 2000 – zakończenie produkcji; limitowana seria 1000 aut o nazwie Happy End, 500 sztuk żółtych i 500 czerwonych. Ostatni egzemplarz jest żółty (nr nadwozia SUF126A0037301725) i trafił do muzeum Fiata w Turynie. Ostatni samochód, który trafił na polskie drogi, to Fiat Ostatni Maluch Happy End. W Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie można obejrzeć nieużywany egzemplarz Happy End o numerze 0979 koloru żółtego, a w Muzeum Motoryzacji przy ul. Filtrowej 62 w Warszawie również nieużywany egzemplarz nr 0001 w kolorze czerwonym.